ERMENİSTAN-HİNDİSTAN İŞBİRLİĞİ

Peki hem coğrafyaları arasındaki fizikî uzaklığa rağmen, hem de nüfus olarak Ermenistan’a bu kadar ayrık olan Hindistan’ın Ermenistan ile arasındaki yakın ilişkiler nasıl olurda bugünlere kadar devam edegelmektedir.  

‘‘Ermenilerin çok uzun zamandan beri Hindistan’la bir bağı vardır. Hint yarımadasındaki Ermeni cemaatinin en önemli tarihçisi Mesrovb Jacob Seth bizlere, büyük Babür İmparatoru Akbar’ın talebiyle Ermenilerin 16. yüzyılda Agra’ya yerleştiğini anlatır. Ayrıca Babür İmparatoru Akbar, kendisine Mariam Zamani Begüm isimli Ermeni bir eş de almıştır. İngilizlerin, Babür hükümdarlığı sırasında Hindistan’a geldikleri vakit Ermeniler artık kök salmışlardır ve İngiliz İmparatorluğu’nun inşası için oldukça önemli bir adım olan Diwani hakkının, Doğu Hindistan Şirketine verilmesinde de İngilizlere yardım etmişlerdir.’’ [1]  

2010’lu yılların başı itibarıyla Ortadoğu’da başlayan ‘Arap Baharı’ diğer adıyla halk ayaklanması neticesinde sadece Ortadoğu değil Kafkasya Coğrafyası da etkilenmiş ve birçok devlet otoriterlerinin sarsıldığı ya da dağıldığı gözlemlenmiştir. Kıtaları aşan bu gelişmeler beraberinde yeni ittifakların oluşmasına sebep olmuş ve neticesinde bu yeni güç dengeleri ülkelerinin savunma sanayisinden, tedarik yollarına, silahlı kuvvetlerinin envanterinden, teknolojik gelişmelere kadar birçok alanda iş birliği kurmalarına sebep olmuştur. 

Son yıllarda Rusya’nın enerjisini Suriye iç savaşı ile birlikte Akdeniz ve Ortadoğu’ya devşirmesi, akabinde Ukrayna’nın NATO üyeliği isteğine kanalize olması ve sonrasında Rusya- Ukrayna Savaşı’nın başlamandan dolayı bölgede güç boşluğu oluşmuştur. Bunu fırsat bilen AB ülkeleri (bu ülkelerin başında özellikle Fransa) ve Hindistan Ermenistan’a silah satışları yolu ile Kafkasya’da etkili olmak için önemli bir hamle kazanmıştır. Hindistan II. Karabağ Savaşı öncesinde ve sonrasında direk, bazen de İran üzerinde Ermenistan’a yüz milyonlarca dolar değerinde ağır silahlar, tanksavar roketleri, her türlü mühimmat ile hava radar sistemlerini teslim etmesi dünya kamuoyu tarafında yakından takip edilmiştir. Son günlerde ise Hint savunma şirketi Bharat Forge Kalyani Group, Ermenistan ile MArG 155-BR kundağı motorlu obüslerin ve ATAGS 155mm/L52 çekili obüslerinin satışına yönelik bir ihracat anlaşması imzaladığını doğruladı. Ermenistan’ın savunma ihtiyaçları için Hindistan ile giderek daha fazla iş birliği yapmasının neticesinde Hindistan, Ermenistan’ın en önemli silah tedarikçilerinden biri hâline gelmiştir. 

Peki Hindistan neden Kafkasya’nın en güçlü ekonomisine sahip olan ülkelerin başında gelen Azerbaycan’a değil de ekonomi sıkıntısı olan Ermenistan’ı silahlandırıyor? Hindistan’ın Ermenistan’ı desteklemesinin arka planında birçok hedef ve amaç olsa da en önemli neden bana göre uzun zamandır devam eden Azerbaycan- Pakistan ilişkilerinin kardeşlik ilkesi doğrultusunda tesis edilmesidir. Çünkü Hindistan’ın Pakistan’a bakış açısı ile; Ermenistan’ın Azerbaycan’a bakış açısı birebir aynıdır. Yani Hindistan kardeş ülke Pakistan’ı bir düşman gibi görmektedir. Oysa bizim için Pakistan candır. Azerbaycan, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan etmiştir. Azerbaycan’ı Türkiye’den sonra 12 Aralık 1991 tarihinde bağımsız bir devlet olarak tanıyan ikinci ülke Pakistan olmuştur. 9 Haziran 1992 tarihinden itibaren gelişmeye başlayan ilişkilerde Pakistan, Dağlık Karabağ Sorunu da dahil pek çok konuda her daim Azerbaycan’ın yanında yer almıştır. Ermenistan’ı bir devlet olarak tanımamasının yanı sıra Hocalı ’da gerçekleştirilen soykırımı da kınayan İslamabad yönetimi, Erivan’ı gerçekleştirdiği eylemler nedeniyle her fırsatta sert bir dille eleştirmektedir. Pakistan’ın Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü her daim savunmuştur. 

Bu denkleme Türkiye de dahil olmuş ve nitekim 2021 yılında Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan özel kuvvetleri Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de ‘Üç Kardeş 2021’ adı verilen ortak askeri tatbikat gerçekleştirmişlerdir. Ve bununla birlikte birçok alanda kardeş ülke Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan iş birlikleri devam etmektedir.  Üç kardeş ülkenin bu denli güzel dayanışması devam ettikçe Ermenistan – Hindistan ikilisi ile bunlara destek vermekte olan diğer devletlerin ne bu coğrafya için nede bizler için pek temiz düşünce taşıdıkları söylenemez… Bu kapsamda Hindistan ve Ermenistan arasındaki iş birliğinin her safhası yakinen takip edilmelidir.